snat19alamoureux-mg-0611.jpg
©SNAT 2019|Alexandre Lamoureux

De haven verkennen

De haven, de raison d’être van de stad, is de meest getrouwe getuige van de geschiedenis van de stad. Tegenwoordig is er niets over van de installaties van de trans-Atlantische lijnen, die van Saint-Nazaire het vertrekpunt maakten naar Cuba, Mexico, Panama… Het haventerrein ging van 1940 tot 1942 volledig op de schop voor de bouw van de Duitse U-bootbasis die de plaats van het trans-Atlantische havenstation innam. Vandaag de dag biedt de haven van Saint-Nazaire een authentiek en origineel toeristisch en cultureel aanbod rond de dokken.

Saint-Nazaire Een trans-atlantische haven

Door te wandelen rond de haven loopt u op de plaats waar het lot van Saint-Nazaire in het midden van de 19e eeuw veranderde. In die tijd was het een eenvoudig stadje met een paar honderd inwoners dat vooral bekend was om de deskundigheid van zijn Loire-gidsen. Maar er was een pier om schepen te ontvangen.

Het besluit om van Saint-Nazaire de voorhaven van Nantes te maken, zou het lot en het aanzien van de stad veranderen, die weldra een transatlantische haven zou worden.

De transatlantische lijn naar Midden-Amerika werd in 1862 in gebruik genomen. Saint-Nazaire – Veracruz: een overtocht van 24 dagen (enkele reis!). In datzelfde jaar werden op het terrein van Penhoët de eerste scheepswerven gevestigd. De stad groeide en kreeg al snel de bijnaam ‘klein Bretons Californië’. De ontwikkeling van de stad, die nauw gelinkt is aan de zeehandel en de scheepsbouw, ging gepaard met een ware demografische boom: in 1900 telde Saint-Nazaire al 35.000 inwoners. Er werd een nieuwe stad gebouwd.

Tot aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog reisden passagiers en goederen via Saint-Nazaire naar de Antillen en Midden-Amerika. De havenfaciliteiten werden aangepast en uitgebreid: de opening van de zuidelijke sluis (ingehuldigd in 1907) en de aanleg van het enorme droogdok ‘Forme Joubert’ (in gebruik genomen in 1932), waardoor het in de eerste plaats mogelijk werd om steeds grotere schepen te bouwen.

De tweede wereldoorlog maakt echter een abrupt einde aan de ontwikkeling van de stad. De installaties van de Compagnie Générale Transatlantique verdwenen onder de immense betonmassa van de Duitse onderzeebootbasis, waardoor de stad bijna volledig werd verwoest door geallieerde bommen. Na de oorlog, is de taak immens: een stad die nauwelijks een eeuw geleden is ontstaan, moet worden heropgebouwd…

Een haven in het stadscentrum

Na de oorlog werd de stad herbouwd, waarbij men de haven de rug toekeerde. In het midden van de jaren negentig is de gemeente gestart met een grootschalige denktank over de toekomst van de onderzeebootbasis en de toekomstige relatie tussen stad en haven.

Het project Ville-Port werd in april 2000 officieel gelanceerd, op hetzelfde moment dat het belangrijkste onderdeel ervan, Escal’Atlantic, de band tussen de stad en de oorspronkelijke havens weer dichter aanhaalt. De oude onderzeebootbasis, decennialang een geducht obstakel tussen het stadscentrum en de havenkom, werd niet gesloopt, maar juist in de stad geïntegreerd: een voetgangersbrug leidt naar het dak*, voor een spectaculair uitzicht over de haven en de riviermonding. er zijn verschillende openingen gemaakt om grote openbare ruimtes te creëren. In de basis, waar ooit Duitse U-boten lagen, zijn nu culturele instellingen (LiFE en VIP), het VVV-kantoor en natuurlijk Escal’Atlantic gevestigd.

Ook rond de basis is het een en ander veranderd: met een bioscoop, een supermarkt, een winkelcentrum, een driesterrenhotel… en niet te vergeten het Théâtre Simone Veil van Saint-Nazaire, dat is gebouwd op de plaats waar voorheen het station stond. In het theater zijn delen van het 19de-eeuwse station opgenomen. En met de kunstwerken van Gilles Clément en Felice Varini, in het kader van de Biënnale Estuaire Nantes <> Saint-Nazaire gemaakt, krijgt ook de hedendaagse kunst een plaatsje in Ville-Port, met als het ware het weidse havenlandschap als ‘levensgrote ondergrond’.

De Vieux môle

De filmster van Saint-Nazaire

De wandeling begint voor de Loire-monding, waar u richting de Vieux Môle (‘het oude havenhoofd’) loopt. De Vieux Môle, met zijn lange pier van gehouwen natuursteen, staat na 180 (en een paar) jaar nog altijd fier overeind. Het oude havenhoofd, geflankeerd door de zeer moderne Kuifje-oriëntatietafel, is vandaag de dag zozeer een deel van het havenlandschap geworden dat men bijna zou vergeten dat de bouw ervan, in 1838, een kleine revolutie betekende.

Tot dan toe had Saint-Nazaire enkel een kleine strandingshaven, die alleen bij hoog water toegankelijk was en absoluut niet geschikt voor de intensieve zee- en binnenvaart in die tijd. Met de beschutte pier, die in 1838 in gebruik werd genomen, konden schepen, waaronder de ‘Loire-stoomschepen’ voor passagiers, eindelijk gemakkelijker aanleggen. Saint-Nazaire was niet langer synoniem voor nachtmerrieachtige landingen, zoals voorheen: in zijn roman Béatrix, waarvan het verhaal zich afspeelt op het schiereiland van Guérande (1829), verwijst Balzac naar de ‘kleverige rotsen en klippen van graniet’ die het in- en uitschepen telkens weer tot een hachelijk avontuur maakten.

Kuifje in Saint-Nazaire

Duizend bommen en granaten! Op naar Saint-Nazaire!

Saint-Nazaire is een van de weinige steden – of beter gezegd een van de weinige havens – die kan claimen dat Kuifje er aanlegde!

Weet u nog: in ‘De 7 kristallen bollen’ gaan Kuifje, Bobbie en Kapitein Haddock naar Saint-Nazaire, in de tijd dat hier nog de trans-Atlantische haven was gelegen. Ze zijn op zoek naar hun vriend, Professor Zonnebloem. Hij is ontvoerd door een groepje slechte slechteriken. We moeten de professor redden…!

Om de herinnering aan de komst van Kuifje naar Saint-Nazaire levendig te houden, hebben de Kuifje-fans van de vereniging ‘Les 7 Soleils’ zes fresco’s op geëmailleerd metaal geïnstalleerd op de plaatsen waar het verhaal zich afspeelt. De panelen bevatten reproducties van de platen uit het album: het creëert haast een verwarrend effect, om Kuifje en zijn metgezellen rond te zien lopen in de haven van Saint-Nazaire, in de natuurlijke omgeving van het reële havenlandschap. U kunt de gratis brochure ‘In de voetsporen van de Kuifje (in het Engels) afhalen bij het Office de Tourisme, of hier online raadplegen!

De stripplaten brengen bovendien een hele periode uit de geschiedenis tot leven die sinds lang verdwenen is. Hergé tekende zijn helden in de vooroorlogse stad, in de tijd dat Saint-Nazaire nog het vertrekpunt was voor reizen naar Midden-Amerika, in een avontuurlijke en exotische sfeer.

De Kuifje-oriëntatietafel

Een soort UFO, waarvan de elegante kromming doet denken aan de voorstevens van de trans-Atlantische oceaanlijners, is in de haven van Saint-Nazaire geland, vlakbij de Vieux Môle, bij de riviermonding. Het is de Kuifje-oriëntatietafel, het laatste herkenningspunt op de route van Kuifje, Kapitein Haddock en Bobbie door Saint-Nazaire.

Op de oriëntatietafel van geborsteld staal zijn de 13 andere echt bestaande havens te zien die Kuifje bezocht en twee denkbeeldige plaatsen. De oriëntatietafel is ontworpen door de beeldend kunstenaar Jérôme Besseau en leerlingen van verschillende middelbare scholen in Saint Nazaire hielpen bij de uitvoering.

Sluiten